Χάρτης της ελληνικής ΑΟΖ Από το ιστολόγιο Justice for Greece

Η Ελλάδα βρίσκεται ανάμεσα στις χώρες που το υπέδαφός τους φιλοξενεί κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου ή αλλιώς Υδρογονανθράκων. Αυτό, εκτός των άλλων έχει καταστήσει την Ελλάδα πόλο έλξης διεθνών πετρελαϊκών εταιριών για έρευνες σε κοιτάσματα και γεωτρήσεις, ακόμα από το 1903. Το Ελληνικό δημόσιο όμως μόνο μετά το 1960 ξεκίνησε να διενεργεί έρευνες και γεωτρήσεις για υδρογονάνθρακες.

Η πρώτη και πιο σοβαρή περίπτωση έρευνας και γεωτρήσεων για πετρέλαιο που ξεκίνησε στην Ελλάδα, ήταν στα κοιτάσματα του Πρίνου στη θαλάσσια περιοχή της Θάσου το 1997. Γνωστή είναι από την πολιτική ιστορία του τόπου η περίπτωση του «Σεισμίκ» και της παραλίγο σύρραξης με την Τουρκία, που συνδέεται με τις συγκεκριμένες έρευνες για υδρογονάνθρακες στον Πρίνο.

Αν και το ΥΠΕΚΑ έχει προκηρύξει διαγωνισμούς για έρευνες υδρογονανθράκων στον Ελλαδικό χώρο, οι πιο πετρέλαιο-πιθανές περιοχές, στα ανατολικά και τα νότια, δεν αγγίζονται και όλη η ιστορία στο προσκήνιο, έχει να κάνει με την ΑΟΖ.

Όμως τι είναι η ΑΟΖ και πως οριοθετείται και λειτουργεί; ΑΟΖ ή Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη είναι μια θαλάσσια περιοχή που διεκδικούν τα κράτη που βρίσκονται γύρω από αυτήν. Το πλάτος της είναι μέχρι 200 ναυτικά μίλια σε ανοιχτή θάλασσα ή διαφορετικά ορίζεται το όριό της στη μέση μεταξύ δύο χωρών. Αν και ο όρος «Υφαλοκρηπίδα» είναι σχετικός, δεν συμπίπτει. Γιατί ενώ η υφαλοκρηπίδα είναι μόνο ο βυθός και το θαλάσσιο υπέδαφος, η ΑΟΖ περιλαμβάνει επίσης τη θαλάσσια στήλη και την επιφάνεια πάνω από την υφαλοκρηπίδα.

Ενώ δε η υφαλοκρηπίδα υπάρχει σν δικαίωμα κάθε κράτους, χωρίς να χρειάζεται να την οριοθετήσει, η ΑΟΖ υφίσταται μόνον εφόσον το κάθε κράτος την οριοθετήσει, βάσει των Διεθνών κανόνων φυσικά και όχι αυθαίρετα. Η δε οριοθέτηση της ΑΟΖ πραγματοποιείται όταν το κράτος τη διακηρύξει. Αν η ΑΟΖ όμως εμπλέκει και άλλα όμορα κράτη, μαζί με τη διακήρυξη, απαιτείται και η συμφωνία των υπολοίπων παρακείμενων στην ΑΟΖ κρατών και εδώ αρχίζει το πρόβλημα της Ελληνικής ΑΟΖ. Στην περίπτωση που η συμφωνία των γύρω κρατών δεν μπορεί να εξασφαλιστεί, η μόνη λύση που μπορεί να δοθεί δεν είναι νομική αλλά οικονομική και πολιτική, μέσω στρατηγικών συμμαχιών και οικονομικών συνεργασιών.

Επειδή καμιά πετρελαϊκή εταιρία δεν προτίθεται να επενδύσει σε μια περιοχή που τα πράγματα δεν είναι σαφή αλλά υπάρχει ένταση και αβεβαιότητα. Οι εταιρίες αυτές αποφεύγουν σθεναρά τις περιοχές που διεκδικούνται από περισσότερα κράτη και τα πράγματα βάσει διεθνούς δικαίου δεν είναι ξεκαθαρισμένα.